содан
111дәргейі — (Сем.: Ақс., Көкп.) қол асты, құзыры, билігі. Орыс патшасының д ә р г е й ін е қараған ел (Сем., Ақс.). Д ә р г е й і н д е г і бұратана халықтардың қайсысын қуып шығып, қайсысын алып қалам десе де ұлы императордың өз қолында (Қ. Жұм., «Жұлдыз»,… …
112діл — (Жамб.: Тал., Сар., Шу) көңіл, ниет, ой, пікір. Бұл сөз менің д і л і м е келген жоқ (Жамб., Тал.). Тұшпандар қарғап жатыр ма, Содан ары өлгін деп? Ақ еді д і л і м еліме, Жалынам тілек бергін деп (Жамб., Шу) …
113дондықша — 1 (Орал, Жән.) 15 16 шамасындағы бала. Біз ол кезде д о н д ы қ ш а жігіт едік (Орал, Жән.) 2 (Өзб., Ташк.) жүн матадан істелген үлкен орамал. [Өзбекше дундиқча жібектен не мақтадан үрпек түкті етіп тоқылған матаның түрі, содан істелген орамалды… …
114дүреу — (Ақт.: Тем., Жұр.; Түрікм.: Ашх., Красн., Таш., Мары) тарау, өсіп өну, өрбу. Біз де содан д ү р е д і к, Тартулы жатқан желімсің, Атағы шыққан аймаққа, Айдын шалқар көлімсің (Ақт., Тем.). Түмен дегеннен қырғыз д ү р е й д і (Ақт., Жұр.). Адайдан… …
115дүрім жоқ — (Гур., Есб.; Маң., Шевч.) түк жоқ, дым жоқ, түк қалған жоқ. Әуелде сегіз жан еді, содан енді д ү р і м ж о қ (Гур., Есб.). Қалтасында ақша дегеннен д ү р і м ж о қ (Маң., Шевч.) …
116еселеу — (Алм., Шел.) тұру, қайтару, екі бүктеу. Ниязбек, содан білсек, мен бөркімді е с е л е п киемін деп Сабаншы шешенге айтыпты (Алм., Шел.) …
117естіміш — (Маң., Маңғ.; Түрікм.: Красн., Ашх., Таш.) естігені көп, кәрі құлақ. Осындағы е с т і м і ш адам – Нұрбаулы, әңгіменің бәрін содан сұрағаның жөн (Маң., Маңғ.). Құлшық – е с т і м і ш адам (Түрікм., Красн.) …
118жарын — (Орал: Чап., Жымп.; Ақт.: Ойыл, Ырғ., Шалқ., Қараб.; Қ орда, Арал; Гур., Есб.; Рес., Орын.; Қарақ., Мой.) келер жыл, келесі жыл. Ол ж а р ы н келеді (Орал, Чап.). Қойлар биыл онша семірмейді, оның есесіне ж а р ы н семірер (Ақт., Ойыл). Бұл көлге …
119жүріп келіп қалу — Қ орда., Арал) жүріп кету. Содан тоқтамай ж ү р і п к е л і п қ а лғ а н екен Қ орда., Арал) …
120зеңгілеу — Қ орда., Арал) алыс жолға, кіреге шыққанда, теңді, жүкті әуелі саты ағашқа байлап, содан соң түйеге арту …
